Bài báo này trên một tạp chí y học có vẻ xa lạ, tuy nhiên nội dung thì mình cho là có tính logic cho tổng quan một chương trình phục hồi chức năng. Số lượng các đối tượng cần được chăm sóc trong chương trình như vậy ở VN không phải là ít- tuy là không phải toàn bộ số bệnh nhân này đều cần đưa vào chương trình chăm sóc:

Số liệu trên báo điện tử Dân trí ngày 20/8/2021

Việc sàng lọc nhóm trên để đưa vào chăm sóc những đối tượng cần hỗ trợ là việc làm cần thiết.

Mouna Asly, Asmaa Hazim- Cite this article: Mouna Asly et al. Rehabilitation of post-COVID-19 patients. Pan African Medical Journal. 2020;36(168).

Available online at: https://www.panafrican-med-journal.com//content/article/36/168/full

Kể từ trường hợp đầu tiên mắc bệnh do coronavirus xuất hiện ở Vũ Hán, Trung Quốc vào ngày 31 tháng 12 năm 2019, căn bệnh này đã nhanh chóng lây lan sang phần còn lại của Thế giới, gây ra tỷ lệ mắc và tử vong cao. Ở Ma-rốc, trường hợp COVID-19 đầu tiên được xác nhận ở Casablanca vào ngày 2 tháng 3 năm 2020. Sau đó, các trường hợp đã tăng lên một cách đáng báo động trong tháng trước [tháng 4/2020- ND]. Vào ngày 23 tháng 3 năm 2020, Bộ Y tế Maroc đã cho phép các bác sĩ bắt đầu sử dụng hydroxychloroquine hoặc chloroquine và azithromycine để điều trị những người nhập viện với COVID-19 đã được xác nhận, nếu không có chống chỉ định. Tính đến ngày 26 tháng 5 năm 2020, đã có 7.577 trường hợp được xác nhận, trong đó 4.881 trường hợp đã hồi phục và 202 trường hợp tử vong. Hội chứng SARS CoV-2 có thể được đặc trưng bởi các bệnh hô hấp nhẹ hoặc viêm phổi từ trung bình đến nặng, có thể gây ra Hội chứng suy hô hấp cấp tính (ARDS) và suy đa cơ quan (tổn thương tim, ảnh hưởng thần kinh, huyết khối tĩnh mạch, gan, thận). Rodriguez-Morales và cộng sự, trong một phân tích tổng hợp báo cáo rằng khoảng 32,8% phát triển ARDS, 20,3% bệnh nhân cần chăm sóc nghiêm trọng và 6,2% phát triển sốc. Kết cục tử vong được quan sát thấy ở 13,9% bệnh nhân [1]. Tuổi già, các bệnh mãn tính (tăng huyết áp, bệnh hô hấp và tim mạch, đái tháo đường), tiền sử hút thuốc lá có liên quan đáng kể đến mức độ nghiêm trọng của bệnh [2,3].

ARDS sau COVID-19 có thể tiến triển thành suy hô hấp hạn chế do yếu cơ hô hấp và xơ phổi thứ phát với suy giảm khuếch tán [4,5] liên quan đến suy giảm chức năng cơ thể. Cả ARDS và thời gian nằm viện kéo dài do COVID-19, bao gồm cả thời gian nằm trong phòng chăm sóc đặc biệt đều dẫn đến rối loạn hô hấp, thể chất và tâm lý ở bệnh nhân. Điều này khiến họ có nhiều nguy cơ phát triển hội chứng sau chăm sóc đặc biệt (PICS). PICS được định nghĩa là tình trạng suy giảm mới hoặc trầm trọng hơn về tình trạng sức khỏe thể chất, nhận thức hoặc tâm thần, phát sinh sau khi mắc bệnh hiểm nghèo và kéo dài sau khi xuất viện khỏi cơ sở chăm sóc cấp tính. [6,7]. Việc trình bày PICS có thể rất đa dạng. Các triệu chứng thường gặp bao gồm: 1, Suy giảm thể chất: suy nhược thần kinh cơ, mệt mỏi, giảm khả năng vận động, ngã tái phát, suy nhược cơ thể; 2, Suy giảm tâm lý: tâm trạng lo lắng hoặc chán nản, rối loạn chức năng tình dục, rối loạn giấc ngủ; 3, Các vấn đề về nhận thức: rối loạn trí nhớ, xử lý tâm thần chậm, kém tập trung, mê sảng). Các triệu chứng có thể kéo dài vài tháng đến nhiều năm sau khi hồi phục. Các thành viên trong gia đình của bệnh nhân cũng có thể bị ảnh hưởng tương tự [8,9].

Di chứng phổi, cơ xương khớp, thần kinh, tim, tâm lý ở một số người sống sót sau COVID-19, có thể ảnh hưởng đến khả năng thực hiện các hoạt động sinh hoạt hàng ngày của một người và dẫn đến các hạn chế xã hội. Chăm sóc phục hồi chức năng sẽ đóng vai trò là một mắt xích quan trọng trong quá trình chăm sóc liên tục, đặc biệt đối với các thể nặng và người già phụ thuộc mắc các bệnh mãn tính. Các can thiệp phục hồi chức năng phải dựa trên nhu cầu riêng của từng bệnh nhân. Do đó, sau khi phục hồi COVID-19, bệnh nhân cần được đánh giá xem có thể có hoặc có khiếm khuyết xảy ra, để xác định các phương thức phục hồi chức năng (ở bệnh viện hoặc chăm sóc cấp cứu, người can thiệp, chương trình) và họ phải được quản lý bởi một nhóm đa ngành bao gồm y học sinh thể và bác sĩ phục hồi chức năng, nhà tâm lý học, nhà vật lý trị liệu, nhà hoạt động trị liệu và nhà trị liệu hô hấp, với việc sử dụng các biện pháp can thiệp dược lý và không dùng thuốc. Tùy theo tình trạng khiếm khuyết, chương trình Phục hồi chức năng bao gồm [10]:

– Phục hồi chức năng vận động với: 1, Vận động thụ động, các bài tập và tư thế tích cực để phục hồi hoặc bảo tồn phạm vi vận động khớp của chi dưới, khớp vai và cột sống cổ; 2, Tăng cường cơ bắp bắt đầu bằng việc tăng cường cơ bắp tổng thể, sử dụng máy đo tốc độ cơ học;

– Phân tích cường độ tiến triển và tăng cường cơ năng động có thể được kết hợp với các bài tập chức năng (di chuyển trên giường, ngồi ra khỏi giường, ngồi thăng bằng, ngồi để đứng, đi bộ); Tạo tư thế theo chiều đứng để chống lại sự trật khớp, với nén tĩnh mạch thích hợp và theo dõi monitor huyết áp và mạch.

– Phục hồi chức năng hô hấp: Các bài tập thở nhằm cải thiện khả năng kiểm soát hơi thở có thể được đề xuất, dưới sự đánh giá và theo dõi khả năng chịu tập luyện. Chúng có hiệu quả để tăng thể tích hít vào/ tidal volume và giảm hậu quả tâm lý (căng thẳng, lo lắng và trầm cảm); Sự thanh thải bài tiết ở phổi nên thực hiện, nếu cần, sử dụng kỹ thuật máy gia tốc dòng thở ra (EFA);

– Phục hồi chức năng tâm thần kinh: có thể được đề xuất sau khi đánh giá cho bệnh nhân rối loạn nhận thức, liên quan đến bệnh não thiếu oxy hoặc các tổn thương não do coronavirus (đột quỵ, v.v.); Liệu pháp ngôn ngữ được đề xuất trong trường hợp rối loạn nuốt hoặc rối loạn giọng nói sau khi đặt nội khí quản kéo dài hoặc tổn thương não khu trú; Liệu pháp hoạt động: được chỉ định cho người cao tuổi, mất khả năng tự chủ và hạn chế trong việc thực hiện các hoạt động hàng ngày của họ. Nó cho phép khuyến khích sự độc lập và tăng tốc trở về nhà; Chăm sóc tâm lý được cung cấp cho bệnh nhân có các rối loạn tâm lý: lo âu, trầm cảm, căng thẳng sau chấn thương; Phục hồi sức khỏe để tập thể dục, bao gồm các bài tập đạp xe tại chỗ và tăng cường cơ bắp, sẽ hữu ích để chuẩn bị cho sự trở lại với các hoạt động xã hội – nghề nghiệp.

Tùy từng trường hợp, việc phục hồi chức năng này có thể được thực hiện theo một số phương thức tổ chức: bệnh nhân nội trú, ngoại trú hoặc tại nhà. Trong bối cảnh của đại dịch COVID-19, việc sử dụng các công nghệ giám sát từ xa và với các thiết bị thông minh đeo di động được, có thể thực hiện để thực hành phục hồi chức năng. Các bài tập thực tế ảo từ xa có thể được cung cấp cho những bệnh nhân này, hiệu quả và độ an toàn của các công cụ này đã được chứng minh là không thua kém các phương pháp truyền thống.

Kết luận Chúng tôi chia sẻ tình hình sức khỏe ở Ma-rốc trong đại dịch COVID-19 và chúng tôi đề xuất các hướng dẫn phục hồi chức năng cho những bệnh nhân đã phục hồi sau COVID-19 và những người vẫn đang bị khuyết tật.